این مقاله را به اشتراک بگذارید
در دنیای پررونق زیرساخت‌های جهانی و انرژی، گروه مپنا به عنوان الگویی از نوآوری و برتری مهندسی شناخته می‌شود. این شرکت سهامی ایرانی، جایگاه ویژه‌ای در بازار بین‌المللی به دست آورده و نقش مهم شرکت‌های خاورمیانه را در پیشبرد نوآوری‌های فناورانه و انتقال فناوری به جهانیان نشان داده است. اهمیت گروه مپنا فراتر از مرزهای جغرافیایی آن است. این گروه با تخصص در سیستم‌های کنترل الکتریکی، ساخت و توسعه نیروگاه‌ها، تأثیر بسزایی بر بخش انرژی داشته و به بازیگری کلیدی در شکل‌دهی به آینده انرژی پایدار در سراسر جهان تبدیل شده است.
این مقاله به بررسی عمیق تاریخچه غنی و سیر تحول گروه مپنا می‌پردازد و مسیر رشد آن را از یک نهاد محلی به یک نیروگاه در خاورمیانه و فراتر از آن دنبال می‌کند. در این مقاله به بخش‌های مختلف کسب و کار فعلی این گروه که شامل بخش‌های حیاتی مانند خدمات مهندسی، تأمین تجهیزات و ساخت (EPC)، انرژی، حمل و نقل ریلی و تجهیزات پزشکی می‌شود، پرداخته خواهد شد. با برجسته کردن پروژه‌ها و نوآوری‌های اخیر، بر تعهد گروه مپنا به برتری و نقش راهبردی آن در انتقال فناوری در ایران و سطح جهان تأکید خواهد شد.
علاوه بر این، مقاله به بررسی تعهد گروه مپنا به مسئولیت اجتماعی و پایداری می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این سازمان، این ارزش‌های بنیادین را در عملیات و فلسفه کسب و کار خود ادغام می‌کند. خوانندگان با مطالعه این تحلیل جامع، به درک تأثیر جهانی گروه مپنا و مشارکت‌های آن در توسعه فناورانه و پایدار جهان دست خواهند یافت.
تاریخچه و تحول گروه مپنا
تاسیس و سال‌های اولیه:
گروه مپنا در مرداد ماه سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳ میلادی) با نام اولیه «شرکت مدیریت طرح‌های نیروگاهی ایران» تاسیس شد. این شرکت فعالیت خود را به عنوان پیمانکار اصلی پروژه‌های نیروگاه‌سازی آغاز کرد و تمرکز اولیه آن بر تأمین تجهیزات اصلی از طریق مشارکت‌های بین‌المللی و نظارت بر عملیات ساختمانی بود. این دوره اولیه با تاکید بر اجرای پروژه‌ها به صورت کلید در دست (turnkey) مشخص می‌شد که زمینه‌ساز توسعه و تحول بعدی گروه مپنا گردید.
دستاوردها و نقاط عطف کلیدی:
در طول سال‌ها، گروه مپنا دامنه و مقیاس فعالیت‌های خود را به طور قابل توجهی گسترش داده است. تا اوایل دهه ۲۰۰۰، این گروه از یک پیمانکار صرف به یک تولیدکننده تحت لیسانس و در نهایت به مالک فناوری و بازیگری برجسته در بازار جهانی توربین گازی تبدیل شد. این تحول با ساخت توربین‌های پیشرفته با هدف افزایش کارایی صنعت برق برجسته شد.
در اواسط دهه ۲۰۰۰، گروه مپنا با ورود به بخش‌های راهبردی نفت و گاز و حمل و نقل ریلی، تنوع بیشتری به فعالیت‌های خود بخشید. مپنا با بهره‌گیری از تجارب و توانمندی‌های گسترده مدیریتی خود، اقدام به پیمانکاری در پروژه‌های نفت و گاز و ساخت لوکوموتیوهای پیشرفته مسافربری با همکاری برندهای معتبر بین‌المللی کرد.
تا سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) گروه مپنا بیش از ۱۰۰ پروژه به ارزش تقریبی ۳۰ میلیارد یورو را به بهره‌برداری رسانده یا در حال ساخت داشت. این پروژه‌ها به طور قابل توجهی به افزایش ظرفیت نصب شده شبکه برق سراسری ایران کمک کرد، به طوری که پروژه‌های داخلی مپنا ۴۶ درصد از کل ظرفیت را شامل می‌شد که معادل ۳۵۵۳۰ مگاوات است.
فعالیت‌های سرمایه‌گذاری گروه نیز به ویژه در اواخر دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه ۱۳۸۰ با توجه به سیاست‌های دولت مبنی بر خصوصی‌سازی بخش‌های اقتصادی و گسترش نقش بخش خصوصی در صنعت برق، رشد قابل توجهی داشت. این دوره نشان‌دهنده‌ی گذار مپنا از یک شرکت پیمانکاری دولتی به یک ارائه‌دهنده کامل راه‌حل در بخش تولید برق بود که شامل تأمین مالی، ساخت، اجرا و نگهداری می‌شد.
امروزه، گروه مپنا همچنان به نوآوری و توسعه خود ادامه می‌دهد و جایگاه خود را به عنوان رهبر در این صنعت و نیروی محرکه پیشرفت‌های فناورانه در بخش برق ایران تثبیت می‌کند.
بخش‌های فعلی کسب و کار گروه مپنا
صنعت برق
گروه مپنا به عنوان پیمانکار و سازنده‌ی پیشرو در خاورمیانه و غرب آسیا، بر پروژه‌های نیروگاهی تمرکز دارد. با داشتن مجموعه‌ای چشمگیر از پروژه‌های ساخت نیروگاه به ظرفیت ۶۰,۰۰۰ مگاوات، که ۵,۰۰۰ مگاوات آن مربوط به پروژه‌های بین‌المللی است، نفوذ مپنا در صنعت برق بسیار عمیق است. این شرکت طیف وسیعی از خدمات از قبیل بهره‌برداری، نگهداری و تأمین قطعات یدکی، در کنار آموزش تخصصی و انتقال دانش را ارائه می‌دهد. راه‌حل‌های نوآورانه‌ی آن‌ها شامل تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل‌های ترکیبی و اجرای پروژه‌های انرژی پاک و تولید همزمان برق و حرارت (cogeneration) می‌شود.
نفت و گاز
در بخش نفت و گاز، مپنا فعالیت‌های خود را به ساخت پالایشگاه‌های نفت و خدمات مهندسی مرتبط با آن گسترش داده است. شرکت‌های تابعه گروه مپنا، مانند شرکت مهندسی و توسعه نفت‌ایران (نیروپارس)، درگیر پروژه‌های زیرساختی مانند مخازن ذخیره‌سازی و خطوط لوله هستند، در حالی که برخی دیگر بر خدمات حفاری و مشاوره تمرکز دارند. دستاورد قابل توجهی که می‌توان به آن اشاره کرد، انجام اولین بازرسی مسیر داغ گاز (HGPI) روی یک توربین گازی کلاس F در نیروگاه هنگام پس از ۲۵,۰۰۰ ساعت کارکرد است که نقطه عطفی در زمینه تعمیر و نگهداری توربین‌های داخلی به شمار می‌رود.
حمل و نقل ریلی
از زمان ورود به بخش حمل و نقل ریلی در سال ۱۳۸۵، مپنا به بازیگری کلیدی، به ویژه در ساخت لوکوموتیوهای مسافربری تحت قرارداد انتقال تکنولوژی با زیمنس، تبدیل شده است. فعالیت جامع گروه مپنا در حمل و نقل ریلی، جنبه‌های مختلفی از جمله ساخت، نگهداری و بهره‌برداری از پروژه‌های راه‌آهن را در بر می‌گیرد. تعهد مپنا به ارتقای حمل و نقل ریلی با شرکت‌های تابعه‌ای مانند «شرکت مهندسی و ساخت لوکوموتیو مپنا» و چندین شرکت دیگر که به طور مشترک مرزهای این صنعت را پیش می‌برند، آشکار است.
برق‌رسانی
ورود مپنا به حوزه‌ی برق‌رسانی، به ویژه از طریق توسعه‌ی خودروهای برقی و زیرساخت‌های مربوطه، رویکرد آینده‌نگر این گروه را برجسته می‌کند. از سال ۱۳۹۶، گروه مپنا به طور فعال در ایجاد فناوری‌هایی برای خودروهای برقی، اتوبوس‌های برقی و ایستگاه‌های شارژ آن‌ها مشارکت داشته است. این ابتکار با روندهای جهانی به سمت کاهش آلایندگی و ترویج استفاده از انرژی پاک همسو است. راه‌اندازی اولین ایستگاه شارژ خودروی برقی ایران در برج میلاد تهران در سال ۱۳۹۸، تعهد مپنا به حمایت از گذار کشور به سمت انرژی پاک را نشان می‌دهد.
پروژه‌ها و نوآوری‌های اخیر گروه مپنا
پروژه‌های کلیدی در بخش‌های مختلف
گروه مپنا با مجموعه‌ای متنوع از پروژه‌ها در بخش‌های مختلف، در خط مقدم پیشرفت‌های صنعتی قرار دارد. به طور قابل توجهی، این شرکت ۷۵۰ مگاوات پروژه مزرعه بادی را توسعه داده است و در توسعه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی در عسلویه، توس و پارند، هر کدام با ظرفیت ۴۸۰ مگاوات و مجموعا ۱۴۴۰ مگاوات، نقش اساسی داشته است. علاوه بر این، مپنا پروژه نیروگاه کوچک زارند با ظرفیت کل ۳۵ مگاوات و نیروگاه تولید همزمان آب و برق در کـنـگان را که ۲۵ مگاوات برق و ۹۰۰۰ متر مکعب آب در روز تولید می‌کند، به عهده گرفته است.
تعهد مپنا به راه‌حل‌های پایدار با سرمایه‌گذاری در یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی و یک پروژه آب‌معدنی، به همراه خرید ۱۵۰ لوکوموتیو باری که توانایی‌های لجستیکی آن را افزایش می‌دهد، بیشتر برجسته می‌شود.
نوآوری در خودروهای برقی و ایستگاه‌های شارژ
در سال ۱۳۹۶، مپنا «مرکز توسعه‌ی خودرو و زیرساخت برقی» را با تمرکز بر توسعه‌ی فناوری‌های خودروی برقی، از جمله دستگاه‌ها و ایستگاه‌های شارژ، تأسیس کرد. این ابتکار منجر به تأسیس «شرکت تولید اتوبوس برقی پـارسـان (شهاب)» با مشارکت گروه صنعتی عقاب افشان شد که به تازگی از «شهاب زیمـا»، اولین اتوبوس ۱۰۰% برقی ایران رونمایی کرد.
گروه مپنا با راه‌اندازی اولین ایستگاه شارژ خودروی برقی ایران در برج میلاد تهران، به ترویج استفاده از خودروهای برقی کمک می‌کند. این ایستگاه ۷۰۰ متر مربع وسعت دارد و شامل انواع شارژرها از جمله شارژر AC با توان ۴۳ کیلووات، شارژر سریع با پروتکل CHAdeMO که برای خودروهای ژاپنی و کره‌ای مناسب است و شارژرهای کندتر برای موتورسیکلت‌های برقی می‌شود. این توسعه نه تنها از بازار داخلی پشتیبانی می‌کند، بلکه با روندهای جهانی به سمت کاهش آلودگی شهری و مصرف سوخت نیز همسو است.
همسو با سیاست‌های دولت برای تغییر سوخت از فسیلی به منابع انرژی پاک‌تر، گروه مپنا تلاش‌های خود را در زمینه برق‌رسانی به سیستم‌های حمل و نقل گسترش داده است. این شرکت برای برق‌رسانی به ناوگان شهری در کلانشهرهای ایران توافقنامه‌هایی امضا کرده و به تبدیل خودروهای سواری موجود به مدل‌های برقی روی آورده است. در میان این موارد، پژو ۴۰۵ و کیا سراتو با موفقیت برقی‌سازی شده‌اند که توانایی مپنا در تطبیق فناوری‌های فعلی با نیازهای آینده را به نمایش می‌گذارد.
مسئولیت اجتماعی و پایداری در گروه مپنا
ابتکارات و مشارکت با جامعه
در گروه مپنا، تعهد به مسئولیت اجتماعی عمیقاً در فلسفه‌ی سازمانی آن‌ها ریشه دارد. آن‌ها معتقدند که تعهداتشان فراتر از عملیات تجاری بوده و شامل حفاظت از محیط زیست، عدم تبعیض در استخدام، تأمین نیازهای کارکنان، اجتناب از تولید محصولات مضر، تأمین مالی رفاه اجتماعی، رعایت اصول اخلاقی و ارزش‌گذاری بر انسانیت و ارزش‌های انسانی می‌شود. این رویکرد جامع از طریق سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در پروژه‌های متنوع مانند ابتکارات انرژی باد و خورشید، پروژه‌های آب شیرین‌کن و تبدیل نیروگاه‌های گازی سیکل ساده به نیروگاه‌های سیکل ترکیبی نشان داده می‌شود. این تلاش‌ها نه تنها نشان‌دهنده‌ی تعهد مپنا به شیوه‌های پایدار است، بلکه بیانگر تمایل آن‌ها برای تأثیرگذاری مثبت بر محیط زیست و جامعه نیز می‌باشد.
مشارکت‌های زیست‌محیطی و بهداشتی
گروه مپنا اولویت بالایی برای رعایت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) در تمامی دفاتر، کارخانه‌ها و محل‌های اجرای پروژه‌های خود قائل است. آن‌ها در تلاش‌اند تا محیط کاری ایمن و سالم ایجاد کنند و در عین حال از حفاظت از محیط زیست حمایت نمایند. تلاش این شرکت برای کسب گواهینامه‌های مختلف زیست‌محیطی و تعهد آن به نوآوری، با هدف همسو کردن محصولات خود با روش‌های پایدار انجام می‌شود. دستاوردهای قابل توجه مپنا شامل اجرای موفق پروژه آب شیرین‌کن و زنجیره تأمین یکپارچه آن در جزیره قشم، احداث مزرعه بادی کهک و شناسایی نیروگاه سیکل ترکیبی گناوه به عنوان اولین پروژه‌ی سازوکار توسعه‌ی پاک (CDM) ثبت شده توسط سازمان ملل متحد است. علاوه بر این، چندین نیروگاه سیکل ترکیبی مپنا به عنوان تنها پروژه‌های CDM توسط وزارت نیرو ایران به ثبت رسیده‌اند که نشان‌دهنده‌ی مشارکت‌های مستمر آن‌ها در پایداری زیست‌محیطی است.
فعالیت‌های مپنا به ایجاد محیطی مشارکتی که باعث افزایش بهره‌وری و حفاظت از اطلاعات سازمان می‌شود، در عین حال با تمامی قوانین، مقررات و رهنمودهای اخلاقی مطابقت دارد، گسترش می‌یابد. آن‌ها اولویت را بر پاسخگویی، اعتماد و خیرخواهی قرار می‌دهند که برای حفظ برتری رقابتی و اطمینان از پایداری بلندمدت ضروری است. از طریق این اقدامات، گروه مپنا تعهد خود را نه تنها برای ارتقای توانمندی‌های صنعتی، بلکه برای بهبود سطح زندگی و کیفیت زندگی کاری از طریق ارتقای ایمنی محیط کار و حفاظت از محیط زیست، برجسته می‌کند.
جمع بندی
با بررسی و تحلیل مسیر گروه مپنا از زمان تاسیس تا تبدیل شدن به رهبر در صنایع برق، ساخت و ساز و حمل و نقل، به طور آشکار مشخص می‌شود که این شرکت نه تنها در پیشبرد توانمندی‌های صنعتی ایران نقش بسزایی داشته است، بلکه به طور قابل توجهی به بازار جهانی نیز کمک کرده است. تلاش‌های این گروه در انتقال فناوری، پایداری و نوآوری، بر تعهد آن‌ها به برتری و رویکرد آینده‌نگرانه‌شان تأکید می‌کند. پروژه‌های تاثیرگذار مپنا که حوزه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، برق‌رسانی و توسعه زیرساخت را در بر می‌گیرد، بیانگر تعهد عمیق آن‌ها به بهبود کارآیی بخش برق و پذیرش راه‌حل‌های پایدار در سراسر جهان است.
علاوه بر این، تأکید گروه مپنا بر مسئولیت اجتماعی، مشارکت با جامعه و مدیریت زیست‌محیطی، چشم‌انداز گسترده‌تر این شرکت برای مشارکت مثبت در جامعه را برجسته می‌کند. مپنا با ادغام شیوه‌های پایدار در تمام جنبه‌های فعالیت‌های خود و مشارکت فعال در ابتکاراتی که به بهبود محیط زیست و رفاه عمومی منجر می‌شود، الگویی نمونه از مسئولیت اجتماعی شرکتی را به نمایش می‌گذارد. تلاش‌های این گروه در پیشبرد فناوری و همزمان با رعایت استانداردهای اخلاقی بالا، مسیر را برای تحولات آینده در این صنعت روشن می‌کند. با گسترش دامنه‌ی نفوذ و تأثیرگذاری جهانی گروه مپنا، مشارکت‌های آن‌ها تأثیراتی ماندگار بر پیشرفت فناوری، رفاه اجتماعی و پایداری زیست‌محیطی در سراسر جهان خواهد داشت.
